از آب و خاک و اقلیم تا غفلت از رکود بخش کشاورزی + آمار
به گزارش خبرنگار اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ بیش از دو سوم وسعت کشور در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده است. از مجموع 165 میلیون هكتار مساحت كشور، حدود 51 میلیون هكتار آن را اراضی مستعد برای كشاورزی تشكیل می دهد. این رقم كه معادل 31 درصد كل مساحت كشور است در واقع امكانات بالقوه اراضی كشاورزی را نشان می دهد . سطح استفاده فعلی از اراضی كشور بالغ بر 18.8 میلیون هكتار است.
این در حالی است که 32.2میلیون هكتار یا 63 درصد از اراضی مستعد كشاورزی كشور، بلااستفاده مانده است. این میزان اراضی بلااستفاده نشان دهنده ظرفیت بسیار بالای موجود برای توسعه زمینهای زیر كشت كشاورزی در كشور است .
همچنین متوسط میزان نزولات جوی در ایران 250 میلی متر است که یک سوم میانگین جهانی (831 میلی متر) است و در حالى كه یك درصد جمعیت جهان در ایران زندگى مى كنند، سهم ایران از منابع آب تجدید پذیر فقط ۳۶ صدم درصد است.
جایگاه ایران در تولید و تجارت محصولات کشاورزی:
براساس اطلاعات فائو، 66 محصول کشاورزی مشتمل بر 41 محصول زراعی و 25 محصول باغی ساختار اصلی کشاورزی جهان را تشکیل می دهند و ایران در تولید 15 محصول زراعی دارای مقام اول تا دهم است و از نظر تنوع تولید محصولات باغی مقام سوم را در سطح جهان دارد.
در جدول زیر جایگاه کشور در تولید برخی محصولات کشاورزی در جهان نشان داده شده است.
جایگاه بخش کشاورزی در اقتصاد ملی:
بخش کشاورزی در ایران تأمین کننده 6.6 درصد تولید ناخالص داخلی، 22 درصد اشتغال، بیش از 70 درصد نیازهای غذایی و 15 درصد صادرات غیر نفتی است.
همچنین این بخش 13.2 درصد از محصولات بدست آمده را به صورت نهاده های واسطه ای در خود بخش مصرف می کند و حدود 35 درصد آن به صورت مواد اولیه و واسطه در بخش صنایع وابسته به کشاورزی مصرف می شود.
نقاط ضعف و محدودیت های بخش کشاورزی:
- پایین بودن میزان بارندگی و پراکنش نامناسب زمانی و مکانی آن
- پایین بودن سطح سواد بهره برداران کشور
- پایین بودن بازده آبیاری
- خرد بودن اراضی زراعی و کوچک بودن مقیاس واحدهای بهره برداری
- فشردگی نیروی کار در فرآیند تولید و بهرهوری پایین (بیکاری پنهان)
- امکان افت بیشتر اشتغالزایی بخش در صورت مکانیزاسیون تولید
- عدم وجود بازارهای سازماندهی شده در بخش کشاورزی
- نبود هماهنگی کافی میان بخش های کشاورزی و صنعت از نظر سیاست ها
- ضعف بنیه مالی کشاورزان و فقدان امکان پسانداز و سرمایهگذاری ناشی از کثرت نیروی کار
- ناكارائی های بازار سنتی محصولات کشاورزی
- عدم شفافیت قیمت محصولات كشاورزی
- حضور گسترده و چشم گیر دلالان و واسطه ها در بازار محصولات کشاورزی
- الگوی نا مناسب کشت
- ناکارایی شبکه توزیع محصول
- عدم بکارگیری سیستمهای مکانیزه در تولید محصولات
- نبود بسته بندی مناسب برای عرضه محصولات به بازار
- پایین بودن سهم صادرات محصولات کشاورزی به دلایل زیر:
- افزایش قابل توجه تقاضای داخلی برای محصولات کشاورزی
- بالا رفتن قیمت تمام شده کالاهای کشاورزی ایران در مقایسه با کشورهای رقیب
- عدم رعایت استاندارد، بسته بندی نامناسب، عدم رعایت درجه بندی کالاهای صادراتی و عدم توجه به سلایق مصرف کنندگان
- اتکا به بازارهای همیشگی و عدم توجه به بازارهای جدید
- کمبود امکانات حمل و نقل مناسب
- عدم وجود یک سیستم بازاریابی، تبلیغات و اطلاعاتی
- افزایش فعالیت رقبای ایران در بازارهای بین المللی
- نبود کنترل های بهداشتی و ...
راهکارها و سیاست ها
اجرای سیاست های مدیریت منابع آب
احیاء زمین های مخروبه کشاورزی
حمایت از حفظ یکپارچگی اراضی و یکپارچه سازی اراضی کوچک و پراکنده
توسعه صنایع تبدیلی
تهیه استراتژی کلان و بلندمدت بخش کشاورزی و ارائه سیاست های ملی کشاورزی پایدار و امنیت غذایی
ایجاد تسهیلات در عرضه محصولات کشاورزی
استفاده از شیوه های نوین بازاریابی و تنظیم بازار
تقویت و حمایت از بورس کالای کشاورزی
برنامه ریزی جهت بهبود وضعیت برداشت، ذخیره سازی، فرآوری و توزیع محصولات کشاورزی
تأمین بیشتر اعتبارات و تسهیلات بانکی کشاورزی به خصوص در مناطق محروم
اصلاح نظام قیمتهای تضمینی
تلاش بیشتر در جهت دستیابی به خودکفایی و خودبسندگی محصولات اساسی کشاورزی
ترسیم الگوی غذایی مناسب آینده کشور
گسترش نظام بیمه محصولات کشاورزی